Communicatievraag met een H? Raadpleeg de HSTotaal-woordenlijst!

start a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

 

HSTotaal woordenlijst:
van haarlijn tot humanen.

Verklaringen van communicatiebegrippen, design dialect, reclametaal, ontwerpwoorden, vormgeversjargon, typografische vaktaal, dtp-kreten, grafische uitdrukkingen, drukkerslatijn, papiertermen en van enige creatieve wartaal.

 

h

haarlijn

de dunst mogelijke lijn die met een bepaald systeem gegenereerd en geproduceerd kan worden. Met de trekpen is handmatig een lijn mogelijk van minimaal 0,2 mm. De dunst leverbare Rotring tekenpen is 0,1 mm. Met een drukpers is een minimale lijn te produceren van 0,03 mm. Een fotografische zetmachine produceert een minimale lijn van 1 pixel, zo'n 0,01 mm.

halfmat

gradatie van effenheid van papier. Naast halfmat papier kennen we ook mat papier, machineglad, zijdeglans en hoogglans. 

halftoonafbeelding

ongerasterde afbeeldingen met nuances en tinten zwart, wit en kleur. Originele foto’s, dia’s, of foto’s van schilderijen of (kunst)objecten zijn halftoonafbeeldingen. Om ze te kunnen vermenigvuldigen in druk zijn gerasterde reproducties nodig: het origineel omzetten naar rasterpunten in uitsluitend zwart.

halftoon-illustratie

afbeelding, vaak een foto, of een originele illustratie of tekening, die is opgebouwd uit verlopende tinten.

halftoon-negatief

langs fotografische weg vervaardigd negatief met verlopende tinten.

halfvet

gradatie van vetheid van drukletters. Naast halfvet zijn er ook andere gradaties, zoals vet, extra vet, black en extra black. Maar ook light, extra light en normaal.

handgeschept papier

oud-Hollands papier, papier dat op ambachtelijke wijze met de hand is vervaardigd, waarbij de papierpap met een handzeef uit de kuip met papierpulp - een melkachtige pap van 1% papiervezels en 99% water - wordt geschept op een raam met fijn gaas. Nadat het water door de zeef is weglopen blijft er een dun laagje drijfnat papier op de zeef achter, het geschepte papier, dat onder hoge druk en wat warmte wordt gedroogd. Het geschepte papier is ten opzichte van het industrieel vervaardigde papier zeer populair vanwege de nostalgische, ambachtelijke uitstraling, maar is vanwege de grote vraag doorgaans niet met de hand maar alsnog industrieel vervaardigd; bij veel zogenaamd handgeschept papier is dat het geval. Het speciale kenmerkende scheprandje dat het handgeschepte papier van industrieel papier onderscheid is naderhand met een hogedruk waterstraal aangebracht. In tegenstelling tot industrieel vervaardigd papier heeft handgeschept papier geen looprichting; de vezels liggen kris kras door elkaar.

handvergulden

een ambachtelijke boekbindtechniek, om eenvoudige, maar soms ook zeer complexe decoratieve vormen en patronen, zoals letters en lijnen met goudfolie of bladgoud aan te brengen op bindwerk en kartonnages. De techniek vraagt veel vaardigheid en wordt uitgevoerd met handgereedschap waarbij het bladgoud met veel druk en warmte op de band van het boek wordt overgebracht. 

handzetten

het handmatig letterzetten, het één voor één in een zethaak plaatsen van losse loden letters om die tot woorden en regels te vormen. In tegenstelling tot machinezetten waarbij regels machinaal worden geproduceerd. In ruimere zin omvat het handzetten het handmatig verzamelen, ordenen en opbouwen van hoogdrukvormen uit losse letters, lijnen, wit en ander hoogdrukmateriaal. De loden letters die voor het handzetten worden gebruikt zijn opgeborgen in een zetbok, een ladekast waarop een schuin oplopend blad is aangebracht dat fungeert als werktafel. De zetbok is een ladekast en is voorzien van letterkasten die gevuld zijn met loden letterstaafjes. Elke letterkast is voorzien van 155 vakjes, gevuld met kapitalen (hoofdletters) en kleine letters, cijfers, ligaturen, leestekens en spaties. De kapitalen liggen in het bovenste deel van de letterkast - de bovenkast - en worden ook wel bovenkastletters genoemd. De kleine letters liggen in het onderste deel van de letterkast en worden onderkastletters genoemd. Over de handzetterij verspreid zijn meerdere zetbokken met letterkasten gevuld met verschillende letterfamilies - in elke kast één familie - in oplopende groottes, doorgaans van corps 6 - de kleinste lettergrootte - tot corps 72 en soms groter. Verder zijn er zetterijmeubelen gevuld met ander zetmateriaal. Zoals kasten met wit - interlinies, regletten, tabelwit, holwit en formaatwit. Kasten met lijnen - doorgaans van messing in diktes van 1 tot 24 punt, inclusief haarlijnen en stippellijnen. En kasten met speciale tekens, symbolen, ornamenten, blikvangers en versierende elementen. In de periode dat grote hoeveelheden tekst niet meer met de hand maar met de vaste regelzetmachine werden gezet, werd het machinezetsel van de machine naar de handzetterij verplaatst op grote houten borden. Het handzetten van grote hoeveelheden tekst werd rond 1900 verdrongen door de komst van de zetmachine, zoals de Intertype, de Linotype, de Monotype. Maar het samenstellen van drukvormen in de handzetterij heeft tot de komst van de fotografische zetmachine stand gehouden en is vervolgens door het werktekenen verdrongen.

handzetter

letterzetter, zetter, een graficus, een grafisch specialist die handmatig drukvormen voor hoogdruk (boekdruk) opmaakt tot pagina’s, samengesteld uit losse letters, regels uit de zetmachine, lijnen, clichés en ander hoogdrukmateriaal. De handzetter werkt in de handzetterij en staat gekleed in een stofjas achter de zetbok, een werktafel met een schuin oplopend blad, en verzamelt op basis van getypte kopij en een voorbeeld of instructie van de gewenste vorm al lopend door de handzetterij het losse zetmateriaal uit verschillende laden en kasten en stelt daarmee de drukvorm samen. De losse loden letters zijn opgeborgen in platte laden - letterkasten - die in ladeblokken - zetbokken - zijn geschoven; 20 letterkasten in één zetbok. De letterkast is verdeeld in evenveel vakjes als er tekens en spaties zijn; 120 tot 152 vakjes, opgetrokken uit een hoofdverdeling en een onderverdeling van houten latjes. De letterkast heeft twee delen: een onderkast en een bovenkast. De kleine letters, die de handzetter vaker grijpt, liggen dichterbij, in het onderste gedeelte van de letterkast - de onderkast - en worden ook wel onderkastletters genoemd. De hoofdletters liggen in het bovenste deel van de kast - de bovenkast - en worden bovenkastletters genoemd, of kapitalen. In elke letterkast ligt een soort, één corps, één grootte. In de kast eronder ligt een groter corps, in de kast erboven een kleiner corps. Een ervaren handzetter zet zo’n 700 letters per uur; één voor één worden de letters uit de letterkast genomen en in de zethaak geplaatst . Als de regel vol is en uitgevuld, kan de volgende regel gezet worden. Een interlinie tussen de regels zorgt voor de juiste extra afstand. Is de zethaak vol - gevuld met enkele regels, dan neemt de handzetter de regels uit de zethaak en plaatst ze op een galei - een metalen plaat met een opstaande rand - en wordt de pagina met meerdere regels, koppen, bijschriften, lijnen, clichés, interlinies, regletten, holwit, tabelwit en ander wit compleet opgemaakt. Het geheel van los zetmateriaal wordt stevig bijeen gebonden met een touwtje. Dat is een riskant werkje waarmee een minder ervaren handzetter ernstig de fout kan ingaan. Door onkundig binden - te strak of te los opgebonden touw - kan het zetsel losschieten en uiteenvallen of vallen de letters er tussenuit en belanden ze op de grond; uiteengevallen zetwerk heet pastei. Beschadigde letters zijn onbruikbaar en dus verloren. Na het zetten wordt het werk naar de proefpers gebracht voor het maken van een proefafdruk. Na meerdere correctieronden en na het vervaardigen van het drukwerk wordt de drukvorm - die bestaat uit tal van losse delen - uit elkaar gehaald en teruggelegd in de verschillende laden en kasten. Dat ontmantelen van de drukvorm en het terugleggen heet distribueren - een nauwkeurig werkje, want onjuist teruggelegd materiaal hindert de vlotte voorgang van de handzetter bij een volgende klus. Voordat de drukker de drukvorm ná het drukken terugbrengt naar de zetterij, reinigt hij de vorm met een oplosmiddel - drukkerstroost - om het restant drukinkt te verwijderen. Het spreekt vanzelf dat bij een ruim gebruik van het oplosmiddel veel van de restanten inkt en papierstof in de drukvorm achterblijven en met elkaar een nogal kleverig en stinkend zwarte substantie vormen; distribueren is vies werk. Het handzetten is ook geen schoon werk; in de letterkasten met letterstaafjes blijft veel loodstof achter, op materiaal dat eerder is gebruikt in een drukvorm zijn resten inkt en stof achtergebleven en nieuw gegoten losse letters van de Monotype glimmen van de olieresten die wel helpen bij het loslaten uit de gietmond maar de letters ook aan elkaar laat kleven wat niet prettig is bij het handzetten. De handzetter neemt zo zijn maatregelen: draagt een stofjas, wast regelmatig de handen, eet niet tijdens het werk en drinkt melk vanuit het idee dat het reinigend werkt. Het handzetten (voor hoogdruk) is na de opkomst van de offsetdruktechniek (vlakdruk) en het fotografisch zetten verdwenen, maar wordt in de hobbysfeer nog beoefend.

handzetterij

ruimte in een boekdrukbedrijf waar het handzetten plaatsvindt, het vervaardigen van hoogdrukvormen door de handzetter. Verspreid over de handzetterij staan de zetbokken, de werkplekken van de handzetters, kasten en ladeblokken met letters, holwitrekken, lijnenkasten, galeiloketten met vaker te gebruiken drukvormen, pallets met complete boeken, gestapeld per drukvel, drukvormen in afwachting van het drukken, drukvormen wachtend op distributie, een proefpers voor het maken van drukproeven ter correctie, een voorraad papier voor drukproeven, inkt, reinigingsmiddel en poetslappen en het steen - de plaats waar het zetwerk wordt ingesloten in het drukraam voor de drukpers. Andere ruimten en afdelingen in het boekdrukbedrijf zijn: calculatie, werkvoorbereiding, drukkerij en binderij. Het handzetten en ook de handzetterij is vanaf 1960 vervangen door het fotografisch zetten. 

hardcover

harde band van een boek, een boek genaaid gebonden of garenloos gebonden in een harde band, voorzien van linnen of van een bedrukking. In tegenstelling tot de goedkopere softcover (garenloos of genaaid gebrocheerd in een slappe kaft). 

Heidelberg

Heidelberger Druckmaschinen AG, Duitse ontwikkelaar en fabrikant van grafische machines, marktleider op het gebied van vellenoffsetpersen, de meest toegepaste offsettechniek naast rotatieoffset. Vellenoffset wordt gebruikt voor het drukken van boeken, posters en verpakkingen. In 1934 introduceerde Heidelberg de eerste snelpers, een boekdrukcilinderpers op de markt en in 1959 draaiden er 100.000 van deze cilinderpersen. In 1962 begon het bedrijf met de ontwikkeling van offsetpersen, in 1980 draaiden er 400.000 Heidelberg offsetpersen in 240.000 drukkerijen over de hele wereld. De modernste vellenoffsetpersen van Heidelberg zijn volledig geautomatiseerd. Zoals de Heidelberg Speedmaster XL 106, een 10-kleurenpers vellenoffsetpers met een formaat van 75 x 106 cm, een topsnelheid van 18.000 vel per uur, een geautomatiseerd druk-, inkt en registercontrolesysteem en een volledig geautomatiseerd plaatwisselsysteem waarmee het mogelijk is om de offsetplaten in één minuut te wisselen.

Heidelberger Degel Automaat

HDA, een hoogdruk degelpers - een pers die door één man bediend kan worden en waarbij de hoogdrukvorm (het zetsel) verticaal staat opgesteld, en de degel een deel van een scharnierende cirkelbeweging maakt. De degelpers is gebouwd door Schnellpressenfabrik AG Heidelberg tussen 1927 en 1985, en heeft een drukformaat van 31 x 23 cm (aflopend A4), bedoeld voor klein drukwerk als ansichtkaarten, circulaires, annonces, trouwkaarten en uitnodigingen. Het meest opvallende kenmerk van de Heidelberg Degel Automaat is de molenwiek, het windmolenblad, de propellergrijper die aan de bovenzijde van de degel is bevestigd. De grijpers nemen beurtelings tijdens het drukken de oplagevellen van de inlegtafel en brengen het vel tijdens het dichtklappen van de degel in de juiste stand ten opzichte van de drukvorm. Tijdens het openen van de degel wordt het pas bedrukte vel door dezelfde grijper meegenomen en boven de uitlegstapel losgelaten. De molenwiek met vacuümzuigers aan beide uiteinden - een unieke Heidelberg-innovatie - verzorgt op die manier in één ronddraaiende beweging het aangrijpen van het vel, het op stand brengen voor het drukken, en het afleveren op de stapel. In 1914 toont Heidelberg het eerste prototype en in 1927 het eerste productiemodel die een snelheid heeft van 3000 afdrukken per uur. In 1948 is de snelheid opgelopen tot 5000 druks, in 1967 tot 5500. Heidelberg kondigt dan aan dat het meer dan 175.000 degelpersen heeft gebouwd. In 1985 stopt de productie. De Heidelberg Degel Automaat wordt niet meer ingezet voor grotere drukwerkproducties, maar doet nog hier en daar dienst bij afwerking en drukwerkveredeling waar hoogdruktechniek bij nodig is, zoals stansen, perforeren, rillen, ritsen, blindpreeg, embossing, foliedruk, nummeren enzovoorts.

hel

een term uit het tijdperk van het handzetten, de handzetter en de letterkast. De hel is één van de vakjes in de letterkast waarin de handzetter beschadigde, dus onbruikbare letters bewaart, gescheiden van de andere letters. 

helderheid

contrastverschillen in afbeeldingen.

hexachromie

druktechniek met zes kleuren in plaats van vier zoals gebruikelijk is bij vierkleurendrukwerk in offset. Er wordt gedrukt met drie primaire kleuren cyaan (C), magenta (M) en geel (yellow, Y), gecombineerd met zwart (de sleutelkleur, K), CMYK, aangevuld met twee extra kleuren, meestal oranje en groen of violet. Hexachromie leent zich niet voor het drukken met traditioneel puntraster. Omdat bij traditionele rasterdruk - AM-raster - de rasterhoeken minimaal 30 graden van elkaar moeten verschillen, en bij hexachromie er zes kleuren over 360 graden verdeeld moeten worden, kan deze niet worden toegepast als full color druk. Daarom wordt FM-rasterdruk toegepast.

hits

het aantal bezoeken aan de website. Geteld worden het aantal opgevraagde pagina’s plus alle linken in die pagina’s (hypertextlinks en beeldmateriaal). 

hoerenjong

een zeer korte uitgangsregel - maximaal enkele letters of woorden - aan de kop van een pagina of kolom. Hoerenjongen zijn in de professionele opmaak van tekstintensieve producties ongewenst; ze worden ervaren als lelijk en verstoren een ordelijke opmaak. In de eerstvolgende correctieronde wordt een hoerenjong weggewerkt door een redactionele ingreep of door het uitdrijven of inwinnen van woordspaties of door het aanbrengen van witregels. Een zeer kort woord of het restant van een afbreking, als laatste regel van een pagina of kolom is een ondergeschoven kind en wordt wees genoemd of weeskind. Een alleenstaande regel, een volle eerste regel van een nieuwe alinea, afgescheiden door een witregel aan de onderkant van een pagina of tekstkolom, óf een volle laatste regel van een alinea, afgescheiden door een witregel aan de bovenzijde van een pagina of tekstkolom, wordt weduwe genoemd. 

holwit

metalen werkmateriaal van de handzetter voor het samenstellen van zetwerk voor hoogdrukvormen. Holwit is een lager liggend, niet-drukkend deel in een hoogdrukvorm dat wordt gebruikt om de hoger liggende, drukkende delen - letters, lijnen en clichés - in positie te brengen en te houden. Holwit wordt gebruikt om grotere ruimten te vullen. Holwit is een uit lood gegoten strip; om gewicht te besparen is deze strip niet massief maar hol. Holwit komt meestal in de dikten 2, 3 en 4 augustijn voor. Bij een dikte van ½ tot en met 1 ½ augustijn spreekt men van een reglet. Is de strip 1, 2, 3 of 4 punten dik dan is sprake van interlinie.

homepage

de beginpagina, de welkomstpagina van een website. De pagina waar de meest primaire informatie en het meest primaire verhaal en aanbod worden gemeld. Niet altijd de plek waar men op basis van zoekresultaten als eerste terecht komt.

hoogdruk

boekdruk, een druktechniek volgens het principe van een stempel, waarbij drukinkt met inktrollen wordt aangebracht op de verhoogde delen van een hoogdrukvorm - de niet-drukkende delen liggen lager, waarna het papier met kracht op de vorm wordt gedrukt en de inkt op het papier achterblijft. De drukvorm is spiegelbeeldig (onleesbaar), de afdruk is dan weer leesbaar. Vormen van hoogdruk zijn boekdruk, houtsnede en houtgravure, linosnede, kartondruk, flexografie, (rubber) stempeldruk en letterpress.

hoogdrukvorm

een drager voor inkt om een afbeelding of tekst op het te bedrukken materiaal - doorgaans papier - over te brengen. Hoogdruk is een druktechniek volgens het principe van een stempel, waarbij drukinkt met inktrollen wordt aangebracht op verhoogde delen van een hoogdrukvorm - de niet-drukkende delen liggen lager, waarna het papier met kracht op de vorm wordt gedrukt en de inkt op het papier achterblijft. Een hoogdrukvorm is analoog; een fysiek object dat handmatig (houtsnede, houtgravure, linoleumsnede, gravure, ets), machinaal (hoogdrukletter, machinezetsel), elektronisch (clichograaf) vervaardigd kan zijn. Een hoogdrukvorm is spiegelbeeldig (onleesbaar), de afdruk is dan weer leesbaar. Vormen van hoogdruk zijn boekdruk, kartondruk, flexografie, (rubber) stempeldruk en letterpress.

houthoudend papier

mindere kwaliteit papier, vervaardigd met houtslijp, een percentage fijne houtvezels.

houtvrij papier

papier waarbij de grondstof (hout) zo sterk chemisch is behandeld en gebleekt dat sprake is van celstof. Voor alle papiersoorten - met uitzondering zogenaamd lompen houdend papier (bankbiljetten) - is hout het basismateriaal is. 

houtvrij offset 

HVO, eenvoudige, witte of gekleurde papiersoort.

HSTotaal Communicatie & Design

bureau voor creatieve communicatie in Haarlem.

HTML

HyperText Markup Language, opmaaktaal voor websites, om tekst te structureren en zogenaamde linken naar andere documenten te realiseren (hypertext). 

http

HyperText Transfer Protocol, de methode waarmee documenten van de server - waarop de website staat - naar browsers van individuele gebruikers worden overgezet - om de website te zien. HTTP is de uniforme ’taal’ voor het internet. 

huis-aan-huis-blad, hah-blad, hah-krant

blad, krant, een persmedium dat slechts een keer in de week (doorgaans op dinsdag, woensdag of donderdag) wordt verspreid in een specifieke plaats of regio; meestal gratis. De redactie, productie en verspreiding wordt betaald uit de advertentieopbrengsten, betaald door de adverteerders. Om de afvalberg terug te dringen zijn gemeenten in 2018 begonnen maatregelen te nemen tegen het ongevraagd in de brievenbus droppen van hah-kranten. In de gemeente Amsterdam mag alleen een krant in de bus worden gestopt als de bewoner een zogenaamde JA/JA-sticker op de brievenbus heeft geplakt. Er worden rechtszaken gevoerd, maar ook de gemeenten Rotterdam en Utrecht hebben vergelijkbare plannen in voorbereiding en willen overgaan tot een verbod op de hah-krant. Ondertussen zitten de aanbieders van gratis media niet stil en broeden op nieuwe plannen. 

huis-aan-huis-folder, hah-folder

folder, een drukwerkproductie, een reclamemiddel, een door retailers kleurrijk, opvallend tot zelfs luidruchtig samengesteld drukwerk - leaflet, folder of krant - dat aan elke deur - huis aan huis - wordt verspreid (mits de nee-nee-sticker dat niet belemmert) en die is gevuld met productpresentaties en aanbiedingen en uitnodigingen tot actie. Om de afvalberg terug te dringen zijn gemeenten in 2018 begonnen maatregelen te nemen tegen het ongevraagd in de brievenbus droppen van gedrukte reclame. Het aantal folders dat jaarlijks landelijk gedrukt wordt loopt zo tegen de 10 miljard. De gemeente Amsterdam heeft besloten dat alleen reclamefolders in de bus mogen worden gestopt als de bewoner een zogenaamde JA/JA-sticker op de brievenbus heeft geplakt. Het gemeentebesluit wordt in hoger beroep aangevochten, maar ook de gemeenten Rotterdam en Utrecht hebben vergelijkbare plannen in voorbereiding en willen overgaan tot een verbod op het ongevraagd achterlaten van folders. De aanbieders van folders - de grote retailers en grootwinkelbedrijven - zitten ondertussen niet stil en hebben de zogenaamde 'folderdisplay' bedacht. Dat is een display - geplaatst op locaties met veel winkelend publiek, zoals bij supermarkten en winkelstraten - waar de consument het pakket folders mee naar huis kan nemen. 

huiscorrectie

term uit het grafisch bedrijf, de eerste correctiefase, bijvoorbeeld de eerste tekst- of opmaakproef in de zetterij of drukkerij die intern wordt gecorrigeerd om de zetfouten door eigen mensen te corrigeren, voordat de eerste echte drukproef naar de opdrachtgever kan voor een eerste beoordeling. 

huisorgaan

een blad, krant, (pers-)medium dat door een organisatie onder eigen regie en redactie wordt uitgebracht (met enige regelmaat) en doorgaans wordt verspreid onder het eigen personeel, onder klanten en relaties.

huisstijl

de stijl van het huis, de visuele vertaling van de identiteit van een bedrijf, organisatie of overheid, maar ook van een product - bijvoorbeeld een project, magazine of dagblad - of dienst, zelfs een beweging, politieke partij, ideologie. Een huisstijl is een gestructureerd programma van grafische elementen, waaronder behoren het logo, de lettertypen, het kleurpalet en de grafische ontwerpen, maar ook de materialen, richtlijnen, instructies en inspirerende voorbeelden, mogelijk allemaal beschreven in een huisstijl handboek. Een professionele huisstijl maakt de waarden en betekenis van een organisatie in de vorm van symbolen zichtbaar en versterkt de communicatie naar doelgroepen; het laat letterlijk zien waar de organisatie - of het product enzovoorts - voor staat: dit is onze stijl. Het logo en de huisstijl zijn het vaandel dat voor het orkest uitgaat; dat is de primaire taak van een huisstijl. De huisstijl is namelijk in de eerste plaats de smaakmaker, de inspirator, de verrassing, de gangmaker, die leuke oom op je verjaardag waardoor het altijd gezellig is. Maar een goed geordende huisstijl is ook een beheersinstrument, een managementinstrument; het bevordert de efficiency van het vormgevingsproces en ondersteunt daarmee de communicatie. De aanmaak van inspirerende voorbeelden en ander basiswerk, zoals van digitale bestanden, stramienen, instructies, wordt eenmalig verricht en vastgelegd zodat het niet steeds opnieuw hoeft te worden gedaan, en waarmee een uitvoerend ontwerper de verdere dagelijkse invulling eenvoudig en snel kan oppakken. Over de huisstijl - de grafische uitstraling - wil een organisatie bij voorkeur zelf de regie houden; het is immers de grafische vertaling van het gewenste beeld, het beeld zoals een bedrijf zichzelf van binnenuit graag ziet. Het is het ideale beeld dat een bedrijf wenst te vestigen en te behouden bij haar medewerkers en doelgroepen - in feite de relevante buitenwereld. De regie - het beheer van huisstijl - wordt doorgaans verricht door de afdeling communicatie van een organisatie (grote organisaties hebben een afdeling huisstijl beheer). Om de kwaliteit, de uitstraling en de uitvoering te borgen worden alle vormgevingselementen, bestanden, sjablonen, specificaties, instructies, richtlijnen en voorbeelden bij elkaar gebracht in de vorm van een huisstijl handboek. Zo’n handboek werd voorheen fysiek geproduceerd in de vorm van een losbladige ringband met vele pagina’s, verdeeld over tenminste tien hoofdstukken en tabbladen. Maar vandaag de dag is vanwege de vele aanvullingen en wijzigingen een online handboek gebruikelijk. Dat kan in de vorm van een eenvoudige website, eventueel een besloten Facebookgroep, maar ook als PDF-document - dat laatste moet wel steeds ververst worden. Het hanteren van een huisstijl zegt niets over de mate van professionaliteit van een organisatie; zelfs een goed georganiseerd rommeltje - bijvoorbeeld de huisstijl van het dagblad De Telegraaf - kan een weloverwogen stijl zijn die strikt bewaakt wordt, evenals een huisstijl die met een gortdroge, militaire discipline wordt gevoerd, zoals de huisstijl van de rijksoverheid. Organisaties presenteren zich graag met een strakke, eigentijdse, goed georganiseerde huisstijl. Het wekt de indruk dat ze hun zaakje op orde hebben en de touwtjes goed in handen. Overigens zegt een strakke huisstijl niet alles over hun zaakje en de touwtjes. Organisaties die zich een professionele huisstijl laten aanmeten met bijvoorbeeld een klantvriendelijke, duurzame en open uitstraling zullen dat ook moeten zijn en zich er in de dagelijkse praktijk naar moeten gedragen en daarmee het bewijs moeten leveren. Heeft een dergelijke veeleisende uitstraling geen fundament in het dagelijks handelen - bijvoorbeeld vanwege de lompe manier waarop een tariefsverhoging wordt gecommuniceerd, of door met een milieuvervuilend wagenpark rond te rijden, of locaties te kiezen die slecht bereikbaar zijn met openbaar vervoer - kortom, is van gespleten gedrag sprake, gedrag dat niet overeen komt met de belofte, dan ontstaat een onoverbrugbaar gat tussen de belofte en het beeld, wordt het imago verstoord en staat de geloofwaardigheid onder druk. Op het moment dat klanten zich hierover uitspreken, is het echt een probleem.

huisstijldragers

hier worden niet de communicatiemiddelen bedoeld (de interactieve middelen), maar de passieve middelen, zoals briefpapier, enveloppen, adresstickers en visitekaartjes.

huisstijlhandboek

huisstijlmanual, huisstijlinstructiedocument, een handleiding waarin de huisstijl met huisstijlrichtlijnen, voorbeelden en specificaties wordt beschreven, het gebruik ervan wordt toegelicht en de controle erop wordt uiteengezet voor medewerkers, ontwerpers, reclamemakers, leveranciers en technici. De inhoud bevat voorbeelden van alle basiselementen - logo, letters, kleuren, materialen, ontwerpstramienen - met aanwijzingen wat is toegestaan en wat niet. Daarnaast toont het boek voorbeelden en stelt het digitalen bestanden beschikbaar van alle dragers - visitekaartjes, briefpapier, autobelettering, vlaggen - en voorbeelden en digitale bestanden van communicatiemiddelen, zoals folders, brochures en beurswanden. Voor digitale communicatiemiddelen - website, e-nieuwsbrief, e-mailing, social media graphics - beschrijft het handboek de wijze waarop de basiselementen moeten worden toegepast. Het doel van het huisstijlhandboek is de huisstijl zoals deze bedoeld is consequent te handhaven en op de juiste manier te laten groeien met nieuwe dragers en communicatiemiddelen. Een huisstijl is een dynamisch verschijnsel en moet de ruimte krijgen om mee te bewegen met bijvoorbeeld technische ontwikkelingen, communicatieopvattingen en designtrends. Een huisstijlhandboek was voorheen vaak ondergebracht in een boek of losbladige ringband, de hedendaagse online versie is beter te managen. Online kunnen digitale bestanden worden aangeboden die zijn te downloaden en direct gereed zijn voor gebruik. Ook kan het onderhoud efficiënter worden aangepakt door aanvullingen, wijzigingen en bestanden online te zetten die voor iedereen - correct en op het zelfde moment - beschikbaar zijn. In tegenstelling tot een analoog boek, dat niet optimaal functioneerde omdat het vanwege intensief gebruik en nalatigheid vaak incompleet en gestript een zielloos leven leidde. Het idee achter een losbladig systeem was, dat aanvullingen eenvoudig kunnen worden toegevoegd. De praktijk is echter dat wijzigingen, voordat ze geschreven, ontworpen, gedrukt en verspreid zijn, alweer achterhaald zijn, dat ze niet consequent werden toegevoegd aan de ringband en dat het daardoor voor de gebruikers niet duidelijk was wat de status van de aanwezige informatie was. Een huisstijlhandboek wordt gemaakt op initiatief en onder regie van een communicatieafdeling, uitgevoerd door een ontwerpbureau met ervaring in het ontwikkelen en beheren van huisstijlen.

huisstijlontwerp

het ontwerp van de huisstijl, het design van de huisstijl, de visuele vertaling van de identiteit van een organisatie - een bedrijf, overheidsonderdeel, maar ook een product of dienst, zelfs een idee, politieke partij of overtuiging. Een huisstijlontwerp is een gestructureerd programma van grafische elementen, zoals logo, lettertypen, kleurpalet en grafische ontwerpen, inclusief alle grafische dragers, zoals het visitekaartje, enveloppen, briefpapier en andere documenten en printinstructies, printlayouts. Ook de materialen, richtlijnen, instructies en suggesties worden binnen de huisstijl gespecificeerd en vastgelegd. Binnen de huisstijl worden stramienen, ontwerpgrids gemaakt waarop de vormgeving van gestructureerde, regelmatig terugkerende documenten plaatsvindt en waarop alle elementen een vaste plek hebben. Daardoor krijgt de uitstraling van dergelijke meer omvangrijke documenten niet alleen een sterk gestructureerde opzet, maar zijn ze ook zeer herkenbaar waardoor het ontwerp er verzorgd en ordelijke uitziet. Een stramien helpt ook het vormgevingsproces meer efficiënt te maken; de grids, stramienen en voorbeelden zorgen ervoor dat veel basiswerk grondig is verricht zodat eventueel een lager gekwalificeerde uitvoerend ontwerper op eenvoudige wijze de verdere invulling kan maken. Het beheer van de huisstijl en de borging van regels en kwaliteit wordt sterk geholpen door alle vormgevingselementen, bestanden, voorbeelden, sjablonen, specificaties, instructies, richtlijnen én inspirerende voorbeelden bij elkaar te brengen in een huisstijl handboek. Zo’n handboek - vroeger fysiek in een boek - wordt vanwege de vele aanvullingen en wijzigingen en daardoor de hoge productiekosten en verspreidingskosten uitgebracht in een online uitvoering; een eenvoudige website, een besloten Facebook-groep, maar het kan ook als PDF-document.

Humanen

of Italiaanse schreefletters, een van de lettersoorten volgens de traditionele classificatie (Vox), schreefletters ontworpen vanaf eind 15e eeuw, met weinig verschil tussen dik en dun, zoals de Hollandse Mediæval (1912) van S.H. de Roos.
 

start a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

start a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

 

HSTotaal woordenlijst:
van haarlijn tot humanen.

Verklaringen van communicatiebegrippen, design dialect, reclametaal, ontwerpwoorden, vormgeversjargon, typografische vaktaal, dtp-kreten, grafische uitdrukkingen, drukkerslatijn, papiertermen en van enige creatieve wartaal.

 

h

haarlijn

de dunst mogelijke lijn die met een bepaald systeem gegenereerd en geproduceerd kan worden. Met de trekpen is handmatig een lijn mogelijk van minimaal 0,2 mm. De dunst leverbare Rotring tekenpen is 0,1 mm. Met een drukpers is een minimale lijn te produceren van 0,03 mm. Een fotografische zetmachine produceert een minimale lijn van 1 pixel, zo'n 0,01 mm.

halfmat

gradatie van effenheid van papier. Naast halfmat papier kennen we ook mat papier, machineglad, zijdeglans en hoogglans. 

halftoonafbeelding

ongerasterde afbeeldingen met nuances en tinten zwart, wit en kleur. Originele foto’s, dia’s, of foto’s van schilderijen of (kunst)objecten zijn halftoonafbeeldingen. Om ze te kunnen vermenigvuldigen in druk zijn gerasterde reproducties nodig: het origineel omzetten naar rasterpunten in uitsluitend zwart.

halftoon-illustratie

afbeelding, vaak een foto, of een originele illustratie of tekening, die is opgebouwd uit verlopende tinten.

halftoon-negatief

langs fotografische weg vervaardigd negatief met verlopende tinten.

halfvet

gradatie van vetheid van drukletters. Naast halfvet zijn er ook andere gradaties, zoals vet, extra vet, black en extra black. Maar ook light, extra light en normaal.

handgeschept papier

oud-Hollands papier, papier dat op ambachtelijke wijze met de hand is vervaardigd, waarbij de papierpap met een handzeef uit de kuip met papierpulp - een melkachtige pap van 1% papiervezels en 99% water - wordt geschept op een raam met fijn gaas. Nadat het water door de zeef is weglopen blijft er een dun laagje drijfnat papier op de zeef achter, het geschepte papier, dat onder hoge druk en wat warmte wordt gedroogd. Het geschepte papier is ten opzichte van het industrieel vervaardigde papier zeer populair vanwege de nostalgische, ambachtelijke uitstraling, maar is vanwege de grote vraag doorgaans niet met de hand maar alsnog industrieel vervaardigd; bij veel zogenaamd handgeschept papier is dat het geval. Het speciale kenmerkende scheprandje dat het handgeschepte papier van industrieel papier onderscheid is naderhand met een hogedruk waterstraal aangebracht. In tegenstelling tot industrieel vervaardigd papier heeft handgeschept papier geen looprichting; de vezels liggen kris kras door elkaar.

handvergulden

een ambachtelijke boekbindtechniek, om eenvoudige, maar soms ook zeer complexe decoratieve vormen en patronen, zoals letters en lijnen met goudfolie of bladgoud aan te brengen op bindwerk en kartonnages. De techniek vraagt veel vaardigheid en wordt uitgevoerd met handgereedschap waarbij het bladgoud met veel druk en warmte op de band van het boek wordt overgebracht. 

handzetten

het handmatig letterzetten, het één voor één in een zethaak plaatsen van losse loden letters om die tot woorden en regels te vormen. In tegenstelling tot machinezetten waarbij regels machinaal worden geproduceerd. In ruimere zin omvat het handzetten het handmatig verzamelen, ordenen en opbouwen van hoogdrukvormen uit losse letters, lijnen, wit en ander hoogdrukmateriaal. De loden letters die voor het handzetten worden gebruikt zijn opgeborgen in een zetbok, een ladekast waarop een schuin oplopend blad is aangebracht dat fungeert als werktafel. De zetbok is een ladekast en is voorzien van letterkasten die gevuld zijn met loden letterstaafjes. Elke letterkast is voorzien van 155 vakjes, gevuld met kapitalen (hoofdletters) en kleine letters, cijfers, ligaturen, leestekens en spaties. De kapitalen liggen in het bovenste deel van de letterkast - de bovenkast - en worden ook wel bovenkastletters genoemd. De kleine letters liggen in het onderste deel van de letterkast en worden onderkastletters genoemd. Over de handzetterij verspreid zijn meerdere zetbokken met letterkasten gevuld met verschillende letterfamilies - in elke kast één familie - in oplopende groottes, doorgaans van corps 6 - de kleinste lettergrootte - tot corps 72 en soms groter. Verder zijn er zetterijmeubelen gevuld met ander zetmateriaal. Zoals kasten met wit - interlinies, regletten, tabelwit, holwit en formaatwit. Kasten met lijnen - doorgaans van messing in diktes van 1 tot 24 punt, inclusief haarlijnen en stippellijnen. En kasten met speciale tekens, symbolen, ornamenten, blikvangers en versierende elementen. In de periode dat grote hoeveelheden tekst niet meer met de hand maar met de vaste regelzetmachine werden gezet, werd het machinezetsel van de machine naar de handzetterij verplaatst op grote houten borden. Het handzetten van grote hoeveelheden tekst werd rond 1900 verdrongen door de komst van de zetmachine, zoals de Intertype, de Linotype, de Monotype. Maar het samenstellen van drukvormen in de handzetterij heeft tot de komst van de fotografische zetmachine stand gehouden en is vervolgens door het werktekenen verdrongen.

handzetter

letterzetter, zetter, een graficus, een grafisch specialist die handmatig drukvormen voor hoogdruk (boekdruk) opmaakt tot pagina’s, samengesteld uit losse letters, regels uit de zetmachine, lijnen, clichés en ander hoogdrukmateriaal. De handzetter werkt in de handzetterij en staat gekleed in een stofjas achter de zetbok, een werktafel met een schuin oplopend blad, en verzamelt op basis van getypte kopij en een voorbeeld of instructie van de gewenste vorm al lopend door de handzetterij het losse zetmateriaal uit verschillende laden en kasten en stelt daarmee de drukvorm samen. De losse loden letters zijn opgeborgen in platte laden - letterkasten - die in ladeblokken - zetbokken - zijn geschoven; 20 letterkasten in één zetbok. De letterkast is verdeeld in evenveel vakjes als er tekens en spaties zijn; 120 tot 152 vakjes, opgetrokken uit een hoofdverdeling en een onderverdeling van houten latjes. De letterkast heeft twee delen: een onderkast en een bovenkast. De kleine letters, die de handzetter vaker grijpt, liggen dichterbij, in het onderste gedeelte van de letterkast - de onderkast - en worden ook wel onderkastletters genoemd. De hoofdletters liggen in het bovenste deel van de kast - de bovenkast - en worden bovenkastletters genoemd, of kapitalen. In elke letterkast ligt een soort, één corps, één grootte. In de kast eronder ligt een groter corps, in de kast erboven een kleiner corps. Een ervaren handzetter zet zo’n 700 letters per uur; één voor één worden de letters uit de letterkast genomen en in de zethaak geplaatst . Als de regel vol is en uitgevuld, kan de volgende regel gezet worden. Een interlinie tussen de regels zorgt voor de juiste extra afstand. Is de zethaak vol - gevuld met enkele regels, dan neemt de handzetter de regels uit de zethaak en plaatst ze op een galei - een metalen plaat met een opstaande rand - en wordt de pagina met meerdere regels, koppen, bijschriften, lijnen, clichés, interlinies, regletten, holwit, tabelwit en ander wit compleet opgemaakt. Het geheel van los zetmateriaal wordt stevig bijeen gebonden met een touwtje. Dat is een riskant werkje waarmee een minder ervaren handzetter ernstig de fout kan ingaan. Door onkundig binden - te strak of te los opgebonden touw - kan het zetsel losschieten en uiteenvallen of vallen de letters er tussenuit en belanden ze op de grond; uiteengevallen zetwerk heet pastei. Beschadigde letters zijn onbruikbaar en dus verloren. Na het zetten wordt het werk naar de proefpers gebracht voor het maken van een proefafdruk. Na meerdere correctieronden en na het vervaardigen van het drukwerk wordt de drukvorm - die bestaat uit tal van losse delen - uit elkaar gehaald en teruggelegd in de verschillende laden en kasten. Dat ontmantelen van de drukvorm en het terugleggen heet distribueren - een nauwkeurig werkje, want onjuist teruggelegd materiaal hindert de vlotte voorgang van de handzetter bij een volgende klus. Voordat de drukker de drukvorm ná het drukken terugbrengt naar de zetterij, reinigt hij de vorm met een oplosmiddel - drukkerstroost - om het restant drukinkt te verwijderen. Het spreekt vanzelf dat bij een ruim gebruik van het oplosmiddel veel van de restanten inkt en papierstof in de drukvorm achterblijven en met elkaar een nogal kleverig en stinkend zwarte substantie vormen; distribueren is vies werk. Het handzetten is ook geen schoon werk; in de letterkasten met letterstaafjes blijft veel loodstof achter, op materiaal dat eerder is gebruikt in een drukvorm zijn resten inkt en stof achtergebleven en nieuw gegoten losse letters van de Monotype glimmen van de olieresten die wel helpen bij het loslaten uit de gietmond maar de letters ook aan elkaar laat kleven wat niet prettig is bij het handzetten. De handzetter neemt zo zijn maatregelen: draagt een stofjas, wast regelmatig de handen, eet niet tijdens het werk en drinkt melk vanuit het idee dat het reinigend werkt. Het handzetten (voor hoogdruk) is na de opkomst van de offsetdruktechniek (vlakdruk) en het fotografisch zetten verdwenen, maar wordt in de hobbysfeer nog beoefend.

handzetterij

ruimte in een boekdrukbedrijf waar het handzetten plaatsvindt, het vervaardigen van hoogdrukvormen door de handzetter. Verspreid over de handzetterij staan de zetbokken, de werkplekken van de handzetters, kasten en ladeblokken met letters, holwitrekken, lijnenkasten, galeiloketten met vaker te gebruiken drukvormen, pallets met complete boeken, gestapeld per drukvel, drukvormen in afwachting van het drukken, drukvormen wachtend op distributie, een proefpers voor het maken van drukproeven ter correctie, een voorraad papier voor drukproeven, inkt, reinigingsmiddel en poetslappen en het steen - de plaats waar het zetwerk wordt ingesloten in het drukraam voor de drukpers. Andere ruimten en afdelingen in het boekdrukbedrijf zijn: calculatie, werkvoorbereiding, drukkerij en binderij. Het handzetten en ook de handzetterij is vanaf 1960 vervangen door het fotografisch zetten. 

hardcover

harde band van een boek, een boek genaaid gebonden of garenloos gebonden in een harde band, voorzien van linnen of van een bedrukking. In tegenstelling tot de goedkopere softcover (garenloos of genaaid gebrocheerd in een slappe kaft). 

Heidelberg

Heidelberger Druckmaschinen AG, Duitse ontwikkelaar en fabrikant van grafische machines, marktleider op het gebied van vellenoffsetpersen, de meest toegepaste offsettechniek naast rotatieoffset. Vellenoffset wordt gebruikt voor het drukken van boeken, posters en verpakkingen. In 1934 introduceerde Heidelberg de eerste snelpers, een boekdrukcilinderpers op de markt en in 1959 draaiden er 100.000 van deze cilinderpersen. In 1962 begon het bedrijf met de ontwikkeling van offsetpersen, in 1980 draaiden er 400.000 Heidelberg offsetpersen in 240.000 drukkerijen over de hele wereld. De modernste vellenoffsetpersen van Heidelberg zijn volledig geautomatiseerd. Zoals de Heidelberg Speedmaster XL 106, een 10-kleurenpers vellenoffsetpers met een formaat van 75 x 106 cm, een topsnelheid van 18.000 vel per uur, een geautomatiseerd druk-, inkt en registercontrolesysteem en een volledig geautomatiseerd plaatwisselsysteem waarmee het mogelijk is om de offsetplaten in één minuut te wisselen.

Heidelberger Degel Automaat

HDA, een hoogdruk degelpers - een pers die door één man bediend kan worden en waarbij de hoogdrukvorm (het zetsel) verticaal staat opgesteld, en de degel een deel van een scharnierende cirkelbeweging maakt. De degelpers is gebouwd door Schnellpressenfabrik AG Heidelberg tussen 1927 en 1985, en heeft een drukformaat van 31 x 23 cm (aflopend A4), bedoeld voor klein drukwerk als ansichtkaarten, circulaires, annonces, trouwkaarten en uitnodigingen. Het meest opvallende kenmerk van de Heidelberg Degel Automaat is de molenwiek, het windmolenblad, de propellergrijper die aan de bovenzijde van de degel is bevestigd. De grijpers nemen beurtelings tijdens het drukken de oplagevellen van de inlegtafel en brengen het vel tijdens het dichtklappen van de degel in de juiste stand ten opzichte van de drukvorm. Tijdens het openen van de degel wordt het pas bedrukte vel door dezelfde grijper meegenomen en boven de uitlegstapel losgelaten. De molenwiek met vacuümzuigers aan beide uiteinden - een unieke Heidelberg-innovatie - verzorgt op die manier in één ronddraaiende beweging het aangrijpen van het vel, het op stand brengen voor het drukken, en het afleveren op de stapel. In 1914 toont Heidelberg het eerste prototype en in 1927 het eerste productiemodel die een snelheid heeft van 3000 afdrukken per uur. In 1948 is de snelheid opgelopen tot 5000 druks, in 1967 tot 5500. Heidelberg kondigt dan aan dat het meer dan 175.000 degelpersen heeft gebouwd. In 1985 stopt de productie. De Heidelberg Degel Automaat wordt niet meer ingezet voor grotere drukwerkproducties, maar doet nog hier en daar dienst bij afwerking en drukwerkveredeling waar hoogdruktechniek bij nodig is, zoals stansen, perforeren, rillen, ritsen, blindpreeg, embossing, foliedruk, nummeren enzovoorts.

hel

een term uit het tijdperk van het handzetten, de handzetter en de letterkast. De hel is één van de vakjes in de letterkast waarin de handzetter beschadigde, dus onbruikbare letters bewaart, gescheiden van de andere letters. 

helderheid

contrastverschillen in afbeeldingen.

hexachromie

druktechniek met zes kleuren in plaats van vier zoals gebruikelijk is bij vierkleurendrukwerk in offset. Er wordt gedrukt met drie primaire kleuren cyaan (C), magenta (M) en geel (yellow, Y), gecombineerd met zwart (de sleutelkleur, K), CMYK, aangevuld met twee extra kleuren, meestal oranje en groen of violet. Hexachromie leent zich niet voor het drukken met traditioneel puntraster. Omdat bij traditionele rasterdruk - AM-raster - de rasterhoeken minimaal 30 graden van elkaar moeten verschillen, en bij hexachromie er zes kleuren over 360 graden verdeeld moeten worden, kan deze niet worden toegepast als full color druk. Daarom wordt FM-rasterdruk toegepast.

hits

het aantal bezoeken aan de website. Geteld worden het aantal opgevraagde pagina’s plus alle linken in die pagina’s (hypertextlinks en beeldmateriaal). 

hoerenjong

een zeer korte uitgangsregel - maximaal enkele letters of woorden - aan de kop van een pagina of kolom. Hoerenjongen zijn in de professionele opmaak van tekstintensieve producties ongewenst; ze worden ervaren als lelijk en verstoren een ordelijke opmaak. In de eerstvolgende correctieronde wordt een hoerenjong weggewerkt door een redactionele ingreep of door het uitdrijven of inwinnen van woordspaties of door het aanbrengen van witregels. Een zeer kort woord of het restant van een afbreking, als laatste regel van een pagina of kolom is een ondergeschoven kind en wordt wees genoemd of weeskind. Een alleenstaande regel, een volle eerste regel van een nieuwe alinea, afgescheiden door een witregel aan de onderkant van een pagina of tekstkolom, óf een volle laatste regel van een alinea, afgescheiden door een witregel aan de bovenzijde van een pagina of tekstkolom, wordt weduwe genoemd. 

holwit

metalen werkmateriaal van de handzetter voor het samenstellen van zetwerk voor hoogdrukvormen. Holwit is een lager liggend, niet-drukkend deel in een hoogdrukvorm dat wordt gebruikt om de hoger liggende, drukkende delen - letters, lijnen en clichés - in positie te brengen en te houden. Holwit wordt gebruikt om grotere ruimten te vullen. Holwit is een uit lood gegoten strip; om gewicht te besparen is deze strip niet massief maar hol. Holwit komt meestal in de dikten 2, 3 en 4 augustijn voor. Bij een dikte van ½ tot en met 1 ½ augustijn spreekt men van een reglet. Is de strip 1, 2, 3 of 4 punten dik dan is sprake van interlinie.

homepage

de beginpagina, de welkomstpagina van een website. De pagina waar de meest primaire informatie en het meest primaire verhaal en aanbod worden gemeld. Niet altijd de plek waar men op basis van zoekresultaten als eerste terecht komt.

hoogdruk

boekdruk, een druktechniek volgens het principe van een stempel, waarbij drukinkt met inktrollen wordt aangebracht op de verhoogde delen van een hoogdrukvorm - de niet-drukkende delen liggen lager, waarna het papier met kracht op de vorm wordt gedrukt en de inkt op het papier achterblijft. De drukvorm is spiegelbeeldig (onleesbaar), de afdruk is dan weer leesbaar. Vormen van hoogdruk zijn boekdruk, houtsnede en houtgravure, linosnede, kartondruk, flexografie, (rubber) stempeldruk en letterpress.

hoogdrukvorm

een drager voor inkt om een afbeelding of tekst op het te bedrukken materiaal - doorgaans papier - over te brengen. Hoogdruk is een druktechniek volgens het principe van een stempel, waarbij drukinkt met inktrollen wordt aangebracht op verhoogde delen van een hoogdrukvorm - de niet-drukkende delen liggen lager, waarna het papier met kracht op de vorm wordt gedrukt en de inkt op het papier achterblijft. Een hoogdrukvorm is analoog; een fysiek object dat handmatig (houtsnede, houtgravure, linoleumsnede, gravure, ets), machinaal (hoogdrukletter, machinezetsel), elektronisch (clichograaf) vervaardigd kan zijn. Een hoogdrukvorm is spiegelbeeldig (onleesbaar), de afdruk is dan weer leesbaar. Vormen van hoogdruk zijn boekdruk, kartondruk, flexografie, (rubber) stempeldruk en letterpress.

houthoudend papier

mindere kwaliteit papier, vervaardigd met houtslijp, een percentage fijne houtvezels.

houtvrij papier

papier waarbij de grondstof (hout) zo sterk chemisch is behandeld en gebleekt dat sprake is van celstof. Voor alle papiersoorten - met uitzondering zogenaamd lompen houdend papier (bankbiljetten) - is hout het basismateriaal is. 

houtvrij offset 

HVO, eenvoudige, witte of gekleurde papiersoort.

HSTotaal Communicatie & Design

bureau voor creatieve communicatie in Haarlem.

HTML

HyperText Markup Language, opmaaktaal voor websites, om tekst te structureren en zogenaamde linken naar andere documenten te realiseren (hypertext). 

http

HyperText Transfer Protocol, de methode waarmee documenten van de server - waarop de website staat - naar browsers van individuele gebruikers worden overgezet - om de website te zien. HTTP is de uniforme ’taal’ voor het internet. 

huis-aan-huis-blad, hah-blad, hah-krant

blad, krant, een persmedium dat slechts een keer in de week (doorgaans op dinsdag, woensdag of donderdag) wordt verspreid in een specifieke plaats of regio; meestal gratis. De redactie, productie en verspreiding wordt betaald uit de advertentieopbrengsten, betaald door de adverteerders. Om de afvalberg terug te dringen zijn gemeenten in 2018 begonnen maatregelen te nemen tegen het ongevraagd in de brievenbus droppen van hah-kranten. In de gemeente Amsterdam mag alleen een krant in de bus worden gestopt als de bewoner een zogenaamde JA/JA-sticker op de brievenbus heeft geplakt. Er worden rechtszaken gevoerd, maar ook de gemeenten Rotterdam en Utrecht hebben vergelijkbare plannen in voorbereiding en willen overgaan tot een verbod op de hah-krant. Ondertussen zitten de aanbieders van gratis media niet stil en broeden op nieuwe plannen. 

huis-aan-huis-folder, hah-folder

folder, een drukwerkproductie, een reclamemiddel, een door retailers kleurrijk, opvallend tot zelfs luidruchtig samengesteld drukwerk - leaflet, folder of krant - dat aan elke deur - huis aan huis - wordt verspreid (mits de nee-nee-sticker dat niet belemmert) en die is gevuld met productpresentaties en aanbiedingen en uitnodigingen tot actie. Om de afvalberg terug te dringen zijn gemeenten in 2018 begonnen maatregelen te nemen tegen het ongevraagd in de brievenbus droppen van gedrukte reclame. Het aantal folders dat jaarlijks landelijk gedrukt wordt loopt zo tegen de 10 miljard. De gemeente Amsterdam heeft besloten dat alleen reclamefolders in de bus mogen worden gestopt als de bewoner een zogenaamde JA/JA-sticker op de brievenbus heeft geplakt. Het gemeentebesluit wordt in hoger beroep aangevochten, maar ook de gemeenten Rotterdam en Utrecht hebben vergelijkbare plannen in voorbereiding en willen overgaan tot een verbod op het ongevraagd achterlaten van folders. De aanbieders van folders - de grote retailers en grootwinkelbedrijven - zitten ondertussen niet stil en hebben de zogenaamde 'folderdisplay' bedacht. Dat is een display - geplaatst op locaties met veel winkelend publiek, zoals bij supermarkten en winkelstraten - waar de consument het pakket folders mee naar huis kan nemen. 

huiscorrectie

term uit het grafisch bedrijf, de eerste correctiefase, bijvoorbeeld de eerste tekst- of opmaakproef in de zetterij of drukkerij die intern wordt gecorrigeerd om de zetfouten door eigen mensen te corrigeren, voordat de eerste echte drukproef naar de opdrachtgever kan voor een eerste beoordeling. 

huisorgaan

een blad, krant, (pers-)medium dat door een organisatie onder eigen regie en redactie wordt uitgebracht (met enige regelmaat) en doorgaans wordt verspreid onder het eigen personeel, onder klanten en relaties.

huisstijl

de stijl van het huis, de visuele vertaling van de identiteit van een bedrijf, organisatie of overheid, maar ook van een product - bijvoorbeeld een project, magazine of dagblad - of dienst, zelfs een beweging, politieke partij, ideologie. Een huisstijl is een gestructureerd programma van grafische elementen, waaronder behoren het logo, de lettertypen, het kleurpalet en de grafische ontwerpen, maar ook de materialen, richtlijnen, instructies en inspirerende voorbeelden, mogelijk allemaal beschreven in een huisstijl handboek. Een professionele huisstijl maakt de waarden en betekenis van een organisatie in de vorm van symbolen zichtbaar en versterkt de communicatie naar doelgroepen; het laat letterlijk zien waar de organisatie - of het product enzovoorts - voor staat: dit is onze stijl. Het logo en de huisstijl zijn het vaandel dat voor het orkest uitgaat; dat is de primaire taak van een huisstijl. De huisstijl is namelijk in de eerste plaats de smaakmaker, de inspirator, de verrassing, de gangmaker, die leuke oom op je verjaardag waardoor het altijd gezellig is. Maar een goed geordende huisstijl is ook een beheersinstrument, een managementinstrument; het bevordert de efficiency van het vormgevingsproces en ondersteunt daarmee de communicatie. De aanmaak van inspirerende voorbeelden en ander basiswerk, zoals van digitale bestanden, stramienen, instructies, wordt eenmalig verricht en vastgelegd zodat het niet steeds opnieuw hoeft te worden gedaan, en waarmee een uitvoerend ontwerper de verdere dagelijkse invulling eenvoudig en snel kan oppakken. Over de huisstijl - de grafische uitstraling - wil een organisatie bij voorkeur zelf de regie houden; het is immers de grafische vertaling van het gewenste beeld, het beeld zoals een bedrijf zichzelf van binnenuit graag ziet. Het is het ideale beeld dat een bedrijf wenst te vestigen en te behouden bij haar medewerkers en doelgroepen - in feite de relevante buitenwereld. De regie - het beheer van huisstijl - wordt doorgaans verricht door de afdeling communicatie van een organisatie (grote organisaties hebben een afdeling huisstijl beheer). Om de kwaliteit, de uitstraling en de uitvoering te borgen worden alle vormgevingselementen, bestanden, sjablonen, specificaties, instructies, richtlijnen en voorbeelden bij elkaar gebracht in de vorm van een huisstijl handboek. Zo’n handboek werd voorheen fysiek geproduceerd in de vorm van een losbladige ringband met vele pagina’s, verdeeld over tenminste tien hoofdstukken en tabbladen. Maar vandaag de dag is vanwege de vele aanvullingen en wijzigingen een online handboek gebruikelijk. Dat kan in de vorm van een eenvoudige website, eventueel een besloten Facebookgroep, maar ook als PDF-document - dat laatste moet wel steeds ververst worden. Het hanteren van een huisstijl zegt niets over de mate van professionaliteit van een organisatie; zelfs een goed georganiseerd rommeltje - bijvoorbeeld de huisstijl van het dagblad De Telegraaf - kan een weloverwogen stijl zijn die strikt bewaakt wordt, evenals een huisstijl die met een gortdroge, militaire discipline wordt gevoerd, zoals de huisstijl van de rijksoverheid. Organisaties presenteren zich graag met een strakke, eigentijdse, goed georganiseerde huisstijl. Het wekt de indruk dat ze hun zaakje op orde hebben en de touwtjes goed in handen. Overigens zegt een strakke huisstijl niet alles over hun zaakje en de touwtjes. Organisaties die zich een professionele huisstijl laten aanmeten met bijvoorbeeld een klantvriendelijke, duurzame en open uitstraling zullen dat ook moeten zijn en zich er in de dagelijkse praktijk naar moeten gedragen en daarmee het bewijs moeten leveren. Heeft een dergelijke veeleisende uitstraling geen fundament in het dagelijks handelen - bijvoorbeeld vanwege de lompe manier waarop een tariefsverhoging wordt gecommuniceerd, of door met een milieuvervuilend wagenpark rond te rijden, of locaties te kiezen die slecht bereikbaar zijn met openbaar vervoer - kortom, is van gespleten gedrag sprake, gedrag dat niet overeen komt met de belofte, dan ontstaat een onoverbrugbaar gat tussen de belofte en het beeld, wordt het imago verstoord en staat de geloofwaardigheid onder druk. Op het moment dat klanten zich hierover uitspreken, is het echt een probleem.

huisstijldragers

hier worden niet de communicatiemiddelen bedoeld (de interactieve middelen), maar de passieve middelen, zoals briefpapier, enveloppen, adresstickers en visitekaartjes.

huisstijlhandboek

huisstijlmanual, huisstijlinstructiedocument, een handleiding waarin de huisstijl met huisstijlrichtlijnen, voorbeelden en specificaties wordt beschreven, het gebruik ervan wordt toegelicht en de controle erop wordt uiteengezet voor medewerkers, ontwerpers, reclamemakers, leveranciers en technici. De inhoud bevat voorbeelden van alle basiselementen - logo, letters, kleuren, materialen, ontwerpstramienen - met aanwijzingen wat is toegestaan en wat niet. Daarnaast toont het boek voorbeelden en stelt het digitalen bestanden beschikbaar van alle dragers - visitekaartjes, briefpapier, autobelettering, vlaggen - en voorbeelden en digitale bestanden van communicatiemiddelen, zoals folders, brochures en beurswanden. Voor digitale communicatiemiddelen - website, e-nieuwsbrief, e-mailing, social media graphics - beschrijft het handboek de wijze waarop de basiselementen moeten worden toegepast. Het doel van het huisstijlhandboek is de huisstijl zoals deze bedoeld is consequent te handhaven en op de juiste manier te laten groeien met nieuwe dragers en communicatiemiddelen. Een huisstijl is een dynamisch verschijnsel en moet de ruimte krijgen om mee te bewegen met bijvoorbeeld technische ontwikkelingen, communicatieopvattingen en designtrends. Een huisstijlhandboek was voorheen vaak ondergebracht in een boek of losbladige ringband, de hedendaagse online versie is beter te managen. Online kunnen digitale bestanden worden aangeboden die zijn te downloaden en direct gereed zijn voor gebruik. Ook kan het onderhoud efficiënter worden aangepakt door aanvullingen, wijzigingen en bestanden online te zetten die voor iedereen - correct en op het zelfde moment - beschikbaar zijn. In tegenstelling tot een analoog boek, dat niet optimaal functioneerde omdat het vanwege intensief gebruik en nalatigheid vaak incompleet en gestript een zielloos leven leidde. Het idee achter een losbladig systeem was, dat aanvullingen eenvoudig kunnen worden toegevoegd. De praktijk is echter dat wijzigingen, voordat ze geschreven, ontworpen, gedrukt en verspreid zijn, alweer achterhaald zijn, dat ze niet consequent werden toegevoegd aan de ringband en dat het daardoor voor de gebruikers niet duidelijk was wat de status van de aanwezige informatie was. Een huisstijlhandboek wordt gemaakt op initiatief en onder regie van een communicatieafdeling, uitgevoerd door een ontwerpbureau met ervaring in het ontwikkelen en beheren van huisstijlen.

huisstijlontwerp

het ontwerp van de huisstijl, het design van de huisstijl, de visuele vertaling van de identiteit van een organisatie - een bedrijf, overheidsonderdeel, maar ook een product of dienst, zelfs een idee, politieke partij of overtuiging. Een huisstijlontwerp is een gestructureerd programma van grafische elementen, zoals logo, lettertypen, kleurpalet en grafische ontwerpen, inclusief alle grafische dragers, zoals het visitekaartje, enveloppen, briefpapier en andere documenten en printinstructies, printlayouts. Ook de materialen, richtlijnen, instructies en suggesties worden binnen de huisstijl gespecificeerd en vastgelegd. Binnen de huisstijl worden stramienen, ontwerpgrids gemaakt waarop de vormgeving van gestructureerde, regelmatig terugkerende documenten plaatsvindt en waarop alle elementen een vaste plek hebben. Daardoor krijgt de uitstraling van dergelijke meer omvangrijke documenten niet alleen een sterk gestructureerde opzet, maar zijn ze ook zeer herkenbaar waardoor het ontwerp er verzorgd en ordelijke uitziet. Een stramien helpt ook het vormgevingsproces meer efficiënt te maken; de grids, stramienen en voorbeelden zorgen ervoor dat veel basiswerk grondig is verricht zodat eventueel een lager gekwalificeerde uitvoerend ontwerper op eenvoudige wijze de verdere invulling kan maken. Het beheer van de huisstijl en de borging van regels en kwaliteit wordt sterk geholpen door alle vormgevingselementen, bestanden, voorbeelden, sjablonen, specificaties, instructies, richtlijnen én inspirerende voorbeelden bij elkaar te brengen in een huisstijl handboek. Zo’n handboek - vroeger fysiek in een boek - wordt vanwege de vele aanvullingen en wijzigingen en daardoor de hoge productiekosten en verspreidingskosten uitgebracht in een online uitvoering; een eenvoudige website, een besloten Facebook-groep, maar het kan ook als PDF-document.

Humanen

of Italiaanse schreefletters, een van de lettersoorten volgens de traditionele classificatie (Vox), schreefletters ontworpen vanaf eind 15e eeuw, met weinig verschil tussen dik en dun, zoals de Hollandse Mediæval (1912) van S.H. de Roos.
 

start a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Een leuke vraag en geen antwoord gevonden? Of mist u een woord? Mail HSTotaal: mail@hstotaal.nl.

Geen antwoord gevonden of mist u een woord? Mail HSTotaal: mail@hstotaal.nl.