start a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z
HSTotaal woordenlijst:
van galei tot Gulden Snede.
Verklaringen van communicatiebegrippen, design dialect, reclametaal, ontwerpwoorden, vormgeversjargon, typografische vaktaal, dtp-kreten, grafische uitdrukkingen, drukkerslatijn, papiertermen en van enige creatieve wartaal.
g
galei
een stuk gereedschap uit de handzetterij, een metalen rechthoekige zinken onderblad met opstaande stalen randen, waarop de handzetter zetwerk verzamelt, loodzetsel - losse letters en vaste regels, lijnen, wit en clichés - om tot pagina’s samen te stellen.
galvano
een techniek om hoogdrukvormen - zoals houtsnedes, etsen, clichés - te dupliceren, genoemd naar de uitvinder Galvani. Galvaniseren is een techniek waarbij met elektriciteit een dun laagje metaal - koper, nikkel, tin, goud - wordt neergeslagen op een ander metalen object. Het origineel - de houtsnede of ets - wordt in een plaat zacht lood geperst, waarna de daarmee gevormde matrijs met grafiet wordt ingewreven en wordt ondergedompeld in een zwavelzuurbad met een koperhoudende oplossing waarop een elektrische stroom staat. Op de loden matrijs blijft een koperlaag achter die kan worden afgenomen en waarvan een drukvorm wordt vervaardigd door de koperlaag aan de achterzijde vol te gieten met lood (‘achtergieten’) en op te hogen met een houten of loden voet tot drukhoogte.
garalden
of Franse-renaissanceletters, een van de lettersoorten volgens de traditionele classificatie (Vox), slanke, sierlijke schreefletters met vloeiende overgangen, ontworpen vanaf midden 16e eeuw, zoals de Garamond.
garenloos brocheren
garenloos gebrocheerd boek, bindmethode bij boeken, catalogi en dikke brochures (vanaf 4 mm dik), waarbij de rug van de katernen van het boekblok wordt afgesneden of gefreesd en als blok van losse pagina’s in de rug van de kaft wordt gelijmd, zoals bij een pocket. De band is meestal een slappe kaft. De ongesatineerde en ongecoate papiersoorten geven een betere hechting van de lijm dan de gladde papiersoorten omdat lijm zich beter hecht aan ruwe oppervlakken.
garenloos gebonden
gelijmd garenloos binden, bindtechniek bij boeken, waarbij het boekblok niet uit katernen bestaat, maar uit losse aan elkaar gelijmde pagina’s, of uit katernen waarvan de rug is weggesneden of is weg gefreesd. Het boekblok wordt vervolgens aan de schutbladen gelijmd die op hun beurt weer gelijmd worden aan de binnenkant van het omslag.
garenlas gebrocheerd
een bindtechniek voor boeken, waarbij uitsluitend de katernen in de rug van het vouwvel worden voorzien van een genaaide kunststof of nylon draad, en vervolgens tot een boekblok worden verzameld, niet worden gehecht, maar daarna in het boekomslag worden gelijmd. De draad zorgt voor goede hechting van elk katern afzonderlijk, het lijmen in het omslag zorgt voor de onderlinge samenhang van het boekblok. Garenlas geeft een sterker bindresultaat dan garenloos gebonden boeken en is goedkoper dan genaaid gebonden boeken.
gebruiksdrukwerk
andere naam voor correspondentiedrukwerk: visitekaartjes, enveloppen, briefpapier enz.
gecertificeerd drukwerk
drukwerk dat tot stand komt in een productieproces en op productieapparatuur die onderling door certificering op elkaar zijn afgestemd. Certificering is een genormeerde benadering van de uiteindelijke (kleur)weergave van een drukwerkproductie die in overeenstemming is met de internationale Norm ISO 12647. Tijdens de productie worden modellen voortdurend gemeten met een fotospectraalmeter en gecontroleerd aan de hand van het certificatielabel (profielwaarden, minima, maxima) dat aan drukproef is gekoppeld.
gecertificeerde kleurproef
genormeerde totstandkoming van een kleurproef van een digitaal bestand, gemaakt met een bepaald kleurprofiel, gemeten met een fotospectraalmeter, vervolgens gecontroleerd op juistheid van het profiel en de waarden ten opzichte van de minimum- en maximumwaarden die het kleurprofiel toestaat. In een label dat aan de proef is gekoppeld wordt het profiel bevestigd, inclusief de kleurwaarden van het profiel, de gemeten waarden van de kleurproef, datum, tijd en apparatuur.
gegevensbalk
de ruimte op briefpapier waarin de gegevens zijn ondergebracht (kenmerk, onderwerp, datum, referentie).
gehecht brocheren
een bindwijze voor brochures en magazines, waarbij de drukvellen worden gevouwen, in elkaar gestoken en gehecht met een metalen nietje.
geïntegreerde communicatie
alle uitingen van communicatie, voortkomend uit de verschillende disciplines (PR, reclame, direct marketing e.d.) zo optimaal mogelijk op elkaar afstemmen. Hierdoor vindt een synergetisch effect plaats.
geïnterlinieerd
zetwerk met interlinie, met extra ruimte tussen de regels. In tegenstelling tot zetwerk zonder extra ruimte, plat zetwerk, compres gezet.
gekoetst karton
twee of meer nog natte papierlagen die zonder plakmiddel tot een geheel zijn samengevoegd, geperst. Bijvoorbeeld duplexkarton, zwaar karton voor verpakkingen.
gelijkstellen
een typografische bewerking door de handzetter, machinezetter, fotozetter, de werktekenaar of de dtp-er, waarbij de individuele letters in woorden of regels gezet uit onderkastletters of kapitalen optisch op gelijke afstand worden gebracht door extra wit tussen de letters te plaatsen. In dagelijks zetwerk - met opmaakprogramma’s als Indesign - wordt het gelijkstellen vanwege tijdsdruk en kosten, en vanwege het ontbreken van tijd dus geld, maar ook van passie, liefde en vakmanschap niet meer gedaan. Het komt nog wel voor bij het vormgeven van logo’s en huisstijlen en in bijvoorbeeld affiches met veel publicitaire betekenis. Gelijkstellen verschilt van spatiëren, waarbij tussen elke letter een gelijke hoeveelheid wit wordt geplaatst om een tekst te verbreden of op een andere reden af te laten wijken - te accentueren - van de overige tekst.
gelijmd
in de omslag gelijmd boekblok, op de kop gelijmd schrijfblok, schutblad ingelijmd in de kaft.
genaaid gebonden
genaaid gebonden boek, de meest degelijke bindtechniek voor boeken, waarbij de losse katernen met garen aan elkaar worden genaaid tot een blok, aan drie zijden worden schoon gesneden en vervolgens met schutbladen niet aan de rug maar aan de binnenzijde van het voorplat en achterplat wordt gelijmd waardoor het boek mooi open kan liggen. Een genaaid gebonden boek heeft een harde kaft uit één geheel - een voorplat, achterplat van zeer dik karton (2-4 mm) en een rug. De band is afgewerkt met linnen, bedrukt papier of kunstleer, eventueel voorzien van laminaat, foliedruk of blindpreeg.
genaaid brocheren
genaaid gebrocheerd boek, ingenaaid boek, een buitengewoon solide bindtechniek voor boeken met een slappe kaft - soft cover, paperback. De katernen worden met garen aan elkaar genaaid tot een boekblok en in de rug gelijmd van een zacht omslag - slappe kaft.
geniet brocheren
geniet gebrocheerd, het samenvoegen van meerdere losse drukvellen tot een brochure, met twee of meer metalen nietjes of oognietjes.
geriefkast
een opbergmeubel in de handzetterij. De geriefkast is een opzetkast die boven de zetbok - de werkplaats voor de handzetter - kan worden geplaatst en extra ruimte biedt voor het opbergen van wit, zoals interlinies, regletten, tabelwit en holwit. Doordat de geriefkast op de zetbok is geplaatst en daarmee onder direct handbereik van de zetter, heeft deze de verschillende soorten wit makkelijk beschikbaar en kan daardoor efficiënt werken.
gesatineerd papier
papier dat glad is gemaakt door machinale satinage, waarbij een metalen cilinder in de productiefase door warmte, wrijving en druk het papier glad maakt.
gestreken papier
glad of glanzend papier, voorzien van een speciale coating (couche), een matte of glanzende laag, een strijklaag (krijt). Andere naam voor machine coated papier, mc-papier. Papier heeft vanuit de productie een geruwd, vezelig oppervlak en is van zichzelf niet glad of glanzend, maar wordt dat door een behandeling in de nabewerking ná de papierfabricage. Papier wordt enigszins glad door wrijving met een kalander (een grote hete metalen cilinder waarlangs het papier wordt gevoerd), of door het aanbrengen van een speciale gladde laag, de coating.
getekende letters
letters met accenten, zoals á en è, î, õ, ü.
gevergeerd papier
ongestreken papier met een doorlopende watermerkstructuur waarbij om de paar millimeters een dunne lijn horizontaal over het papier loopt en verticaal om de paar centimeter. De watermerkstructuur wordt bij de papierfabricage in het papier aangebracht en ontstaat door het aanbrengen van een verdikking op de zeefdoek van de papiermachine. Het papier is dus ter plaatse van de afbeelding iets dunner. Gevergeerd papier wordt gebruikt als een klassieke uitstraling gewenst is.
GIF
Graphics Interchange Format, een gecomprimeerd bestandsformaat voor beeldmateriaal op basis van 256 kleuren, ontwikkeld in de jaren 80 omdat computers in die tijd nog een zeer beperkte geheugenruimte hadden.
GIF-animatie
een afbeelding met een kleine beweging doordat enkele afbeeldingen in een loop worden geplaatst zodat de suggestie ontstaat van een animatie.
glitter inkt
metallic inkt, zeefdrukinkt met metaaldelen, geeft een speciale glinsterende uitstraling aan drukwerk. In verschillende kleuren verkrijgbaar.
glow in the dark inkt
zeefdrukinkt met fosforpigmenten die bij zonlicht of kunstlicht lichtenergie opslaan en in donker een korte tijd - maximaal 30 minuten - licht uitstraalt. Deze inkt wordt gedrukt op een lichte ondergrond die in offset is gedrukt. Glow in the dark inkt is overdag lichtgroen, maar ook een rode en blauwe versie is leverbaar.
g/m2
aantal grammen dat een vierkante meter papier weegt.
golfkarton
verpakkingsmateriaal waarbij 2 lagen karton (een gladde baan en een gegolfde baan) in een golfkartonmachine aan elkaar worden gelijmd.
gommeren
op drukwerk zeer lokaal een sterke, dunne en kurkdroge lijmlaag aanbrengen, waardoor het drukwerk na het vouwen stevig gesloten kan worden, maar wel te openen is. Wordt toegepast voor direct mail - de zogenaamde selfmailer - een mailstuk dat op de post kan zonder enveloppe.
graficus
een grafisch geschoolde technicus die beelden - grafiek - schept of een techniek beheerst waarmee beeld of beelddragers worden vervaardigd, door tekenen, etsen, gutsen, graveren, maar ook door de inzet van apparatuur voor bijvoorbeeld de productie van zetwerk, het opmaken van pagina’s en het bewerken van beeld, zodat reproductie en vermenigvuldiging langs mechanische weg mogelijk wordt, met drukpers of printapparatuur. De graficus is in specifieke gevallen een tekenaar, zetter, lithograaf, drukker, dtp-er, boekverzorger, printoperator of afwerker (veredelaar). Een graficus werkt aan een toepassing, aan toegepaste techniek, is een toegepast technicus. Anders dan een kunstenaar die werkt aan vrij werk, aan een persoonlijke expressie die mogelijk zonder toepassing blijft.
grafisch
grafische techniek, de techniek van het voortbrengen, de techniek die visueel beeld of beelddragers schept en waarmee vermenigvuldiging langs mechanische weg mogelijk is, het creëren van tekens, symbolen, tekst, grafiek, afbeeldingen - door tekenen, etsen, gutsen, graveren, maar ook door de inzet van apparatuur voor de productie van zetwerk, voor het reproduceren en bewerken van reproductie van originelen, of het samenstellen van drukmateriaal middels camera of systemen voor paginaopmaak en beeldbewerking, waarna vermenigvuldiging plaatsvindt via drukpers of printapparatuur. Middels grafische technieken worden gebruiksartikelen en communicatiemiddelen geproduceerd, zoals agenda’s en kalenders, boeken en tijdschriften, kranten, verpakkingen, bankbiljetten, vlaggen en reclameborden.
grafisch ontwerpbureau Haarlem
een groep creatieve vakmensen in Haarlem met een duidelijk aanspreekpunt, met een naam, een flinke reputatie en een sterk verhaal en die zich richt op het grafisch vormgeven van communicatiemiddelen, het creatieve antwoord op de communicatievraag van de opdrachtgever, van bijvoorbeeld een start up, maar ook van een bedrijf, instelling of overheid. Er wordt gewerkt aan creatieve concepten en aan het grafisch ontwerpen van huisstijlen, inclusief de dragers zoals logo’s, visitekaartjes, briefpapier, signing en autobelettering. Ook aan communicatiemiddelen, zoals websites, folders en brochures en aan meer gespecialiseerd werk, zoals iconen, animaties, datavisualisaties en infographics. En aan het creëren van beelden en illustraties, fotografie en film. En alles zowel offline als online, zowel voor oude als voor nieuwe media. Naast het grafisch ontwerpbureau, zijn er ook gespecialiseerde bureaus die zich richten op één van de aspecten van grafisch ontwerpen, bijvoorbeeld logo’s, huisstijlen, webdesign of infographics. Grafische vormgeving is nodig om communicatie professioneel te laten functioneren; de afzender heeft er belang bij dat de communicatieboodschap het juiste publiek bereikt, maar ook zo effectief mogelijk: begrijpelijk, doelgericht, geloofwaardig. En bovenal op een visueel inspirerende wijze, niet alleen toegankelijk, maar ook aansprekend, prikkelend en aantrekkelijk. Daarnaast zorgt het grafisch ontwerpbureau voor een goede techniek en een goede technische begeleiding, zoals de correcte aanlevering van de juiste grafische bestanden, volgens de specificaties van de producent.
grafisch ontwerper
grafisch geschoold en gespecialiseerd creatief persoon, treedt op als adviseur, bedenker, ontwikkelaar, maker en technisch begeleider, iemand die vanuit ’het niets’ iets creërt, een creatieve specialist die ontwerpen maakt voor uiteenlopende toepassingen - maar met name voor grafische communicatiemiddelen, en die daarbij kan zorgdragen voor een goed advies, een creatief ontwerp, een juiste begeleiding en een goede technische afwerking. De grafisch ontwerper ontwerpt een grafisch product, een communicatiemiddel zoals een website, een bedrijfspresentatie, een logo, huisstijl, beursstand en werkt daarin samen met de opdrachtgever en in teamverband met specialisten, zoals bijvoorbeeld communicatie- en marketingadviseurs, tekstschrijvers, fotografen, filmers, illustratoren, websiteprogrammeurs en drukkers. Een grafisch ontwerper is een specialist die de basis legt, anders dan een vormgever die vaak met beschikbare elementen - tekst, beeld, materiaal, techniek - vorm geeft, aan de grafisch vormgeving werkt. Terwijl een DTP-er een specialist is in het grafisch productiebedrijf en zorgt voor een goede techniek, voorbereiding en uitvoering.
grafisch ontwerper Haarlem
een vakman of vakvrouw met een bureau, kantoor, werkruimte, werkplaats of atelier in Haarlem, een adviseur en ontwerper, een creatief en klankbord, met een goede reputatie en een sterke signatuur, flink wat ervaring, kennis en kunde, die zich richt op het grafisch vormgeven van communicatiemiddelen, het creatieve antwoord op de communicatievraag van de opdrachtgever, soms een start up, maar dat kunnen ook bedrijven zijn, instellingen en overheden en dan vaak de communicatieadviseurs van die organisaties. De grafisch ontwerper geeft grafische communicatieadviezen, ontwikkelt ideeën, bedenkt creatieve concepten, verricht de grafische vormgeving en het technische werk vaak ook de productiebegeleiding van grafische opdrachten, voor het ontwerpen van logo’s en huisstijlen, inclusief dragers zoals visitekaartjes, briefpapier, presentatiemappen, bebording, signing en relatiegeschenken en communicatiemiddelen, zoals websites, brochures, bedrijfspresentaties, animaties, datavisualisaties en infographics. De grafisch ontwerper ontwikkelt beeldmateriaal, zoals iconen en pictogrammen, illustraties en fotografie, film en animatie. Zowel offline als online, zowel voor oude als voor nieuwe media. De grafisch ontwerper is een generalist, een creatieve alleskunner die zowel creatief als technisch op alle vragen een antwoord heeft of weet te vinden. Maar er zijn ook grafisch ontwerpers die zich richten op één van de aspecten van grafisch ontwerpen, zoals logo’s, huisstijlen, webdesign, infographics of technische bestanden. Zonder grafische vormgeving geen communicatie. Vormgeving is nodig om communicatie professioneel te laten functioneren; de boodschap kan nog zo indrukwekkend en relevant zijn, zonder een vorm die het hart raak komt de boodschap niet aan. De afzender heeft er veel belang bij dat de communicatieboodschap niet alleen het juiste publiek bereikt, maar ook dat de boodschap effectief en zonder omwegen aankomt: begrijpelijk, doelgericht, geloofwaardig. En bovenal op een visueel inspirerende wijze, niet alleen technisch toegankelijk, maar ook aansprekend, prikkelend en aantrekkelijk, zodat de boodschap blijft hangen. Daarnaast zorgt de grafisch ontwerper voor een goede techniek en een goede technische begeleiding, zoals de correcte aanlevering van de juiste grafische bestanden, volgens de specificaties van de producent.
grafisch vormgever
een vormgever, een grafisch specialist die vorm geeft, een uitvoerend ontwerper, iemand die bijvoorbeeld de vormgeving verzorgt voor een boek en daarbij het formaat, de inhoud en de techniek krijgt aangereikt door een ontwerper, een grafisch ontwerper, een designer of een art director. Een grafisch vormgever geeft vorm aan grafische communicatiemiddelen en grafische producten voor informatieoverdracht, waarbij letters, woorden en beelden, zoals foto’s en illustraties worden vormgegeven tot pagina’s, tot publicatie en objecten in druk, digitaal en online. Een grafisch vormgever ‘geeft’ vorm aan grafisch producten en is de uitvoerende collega van de ontwerper die de basis legt. In de praktijk werken beide specialisten - afhankelijk van het project - sterk met elkaar samen en overlapt het werk van beide op veel momenten.
gramsgewicht
een onjuiste benaming die in de grafische industrie wordt toegepast om het gewicht uit te drukken van een vierkante meter (m2) papier, g/m2, een getal voor de zwaarte van het papier, bijvoorbeeld omslag voor paperbacks 300 gram per m2, flyers 170 gram per m2, kopieerpapier 80 gram per m2, krantenpapier 50 gram per m2 en bijbelpapier 40 gram per m2. Het gewicht van het papier en de dikte van het papier hebben niets met elkaar te maken; opdikkend romandruk is relatief dik en licht papier (80 grams per m2). Papiermakers spreken niet over gramsgewicht maar over basismassa (gramsgewicht is immers het gewicht van een gram; een vrij zinloze uitdrukking).
graveertechniek
het verdiept aanbrengen van teksten en afbeeldingen in een metaalplaat, naamplaat.
grid
andere naam voor stramien, een hulpmiddel bij het efficiënt en geordend ontwerpen van drukwerk waardoor overzicht en herkenning ontstaat.
grijperwit
vakterm uit de drukkerij, de voorrand van het papier die de grijpers (soort metalen handjes) van een drukpers nodig hebben om het vel te grijpen en door de machine te voeren. De rand die de grijpers vasthouden en daardoor bedekken is zo’n 11 mm en kan niet bedrukt worden. Enveloppen worden aan de bovenzijde gegrepen, waardoor de rand van 11 mm niet bedrukt kan worden maar waarmee ook wordt voorkomen dat de briefklep in de drukpers openslaat. Eenvoudige digitale drukpersen (laserprinters) hebben geen grijperwit nodig, hoeven de ruimte voor het grijperwit niet vrij te houden en kunnen dus zogenaamd aflopend printen; tot aan de papierrand.
gross rating point
GRP, het getal dat het bereik uitdrukt van een reclame-uiting op radio, televisie en internet. Zowel de dekking - percentage van het totale publiek - als de frequentie wordt met het getal uitgedrukt.
grotesk
ander woord voor een schreefloos lettertype, zoals de Akzidenz Grotesk van H. Berthold uit 1898, de Neuzeit Grotesk van ontwerper Wilhelm Pischner uit 1928 en de Neue Haas Grotesk, zoals de Helvetica in 1957 nog heette, van de Haassche Schriftgießerei.
Gulden Snede
Divina Proportia, The Golden Ratio, de goddelijke proportie, een buitengewoon fraaie verhouding, tussen twee eenheden of objecten, bijvoorbeeld tussen lengte en breedte. De Gulden Snede is een uit de klassieke oudheid afkomstig berekeningsmodel dat zijn basis vindt in of geïnspireerd is door de natuur en daardoor zeer evenwichtig aanvoelt. Het model wordt ook in de middeleeuwen toegepast bij boeken - codex en incunabel, om de grootte en de positie van de zetspiegel op het bladformaat te bepalen en een evenwichtige bladspiegel- en zetspiegelverhouding vast te stellen. Het principe van de Gulden Snede is gebaseerd op de verdeling van een lijnstuk in twee delen in een speciale verhouding, waarbij het kleinste deel zich verhoudt tot het grootste deel, als het grootste deel tot het geheel. Als een lijnstuk (c) in twee ongelijke delen wordt verdeeld (a en b), dan is de verhouding a : b = b : c. Of in plaats van een lijnstuk, een evenwichtige verhouding tussen lengte en breedte van een object oplevert, breedte : lengte = lengte : (lengte + breedte). In getallen uitgedrukt luidt de Gulden Snede 1 : 1,618 = 1,618 : 2,618. Er zijn drie praktische methoden ontwikkeld om tot een Gulden Snede voor boeken te komen: de berekeningsmethode, de diagonaalmethode en de Methode Van de Graaf.